Boom Boom Brazzaville

Op vrijdag 25 Juni werd ik door mijn baas aangesproken over de mogelijkheid van een Ebola uitbraak in Congo. Het zou hierbij gaan om 5 verdachte gevallen, waarvan er 3 overleden waren. Gezien onze samenwerking met het “laboratoire national de santé publique”, werd besloten zonodig ondersteuning te verlenen samen met collega’s uit Canada.

Ik was al bezig met het voorbereiden van een expeditie die later dit jaar zou plaatsvinden, dit was dus een uitgelezen mogelijkheid om een aantal zaken in een stroomversnelling te krijgen. Ondanks dat dit alles op de 25ste in gang was gezet, duurde het nog tot de 11e voordat ik uiteindelijk af kon reizen naar Congo-Brazzaville. Door de ad-hoc planning van de trip had ik een suboptimaal reisschema dat me ongeveer 34 uur van de straat hield. Op het vliegveld van Minneapolis nog wel de eerste en het grootste deel van de 2e helft kunnen zien van Nederland – Spanje (wat een boutwedstrijd) en bij aankomst in Parijs wist ik ook de rest van het verloop (nou ja, over 32 jaar weer een keer zullen we maar zeggen).

Toen ik eindelijk in Brazzaville uit het vliegtuig stapte kreeg ik weer dat typische Afrika gevoel: een warme deken gevuld met de rokerige lucht van talloze houtskoolvuurtjes. Zonder noemenswaardige problemen kwam ik door de douane en werd ik opgewacht door mijn contactpersoon. Mijn collega’s uit Canada bleken nog in Montreal vast te zitten, wat betekende dat zij pas 2 dagen later aan zouden komen (Brazzaville is vanuit Parijs alleen op maandag, woensdag en vrijdag bereikbaar). In de tussentijd mijzelf nuttig gemaakt door bij de ambassadeur van de USA op de koffie te gaan. In de splinternieuwe bombproof ambassade informeerde ik de ambassadeur over het doel van deze missie en over onze mogelijke vervolgplannen. De Amerikaanse ambassade verleent op zijn beurt weer ondersteuning aan het project door te helpen met het importeren van apparatuur voor het lab (o.a. een vloeibare stikstof generator, GAAF!).

De eerste contactgevallen waren intussen onderzocht door collega’s in Gabon en bleken allemaal negatief op een uitgebreid scala aan ziekteverwekkers, sterker nog de in eerste instantie als ziek gerapporteerde patient was na enkele dagen alweer reproductieve aanstalten bij zijn vrouw aan het maken (hmm… dat klinkt niet als Ebola). Ondertussen werkten wij samen met de WCS (wildlife conservation society, dit is dezelfde organisatie waar Joost voor werkt), die een aantal grootschalige projecten doet in het noorden van Congo met betrekking tot het beschermen van met uitsterven bedreigde gorilla’s. Deze gorilla’s leven ongeveer in hetzelfde gebied waar de meeste Ebola-uitbraken plaatsvinden. Ook de gorilla’s zijn erg vatbaar voor Ebola, en er wordt geschat dat Ebola grote delen van de verschillende populaties van deze gorilla’s heeft gedecimeerd. De WCS heeft speciaal hiervoor verschillende veldteams samengesteld die in het veld karkassen van dode gorilla’s bemonsteren om zo achter de doodsoorzaak te kunnen komen.

In afwachting van nieuwe monsters hielden we ons bezig met het opzetten van het lab en het trainen van de lokale staf van het laboratoire national de santé publique m.b.t. de moleculaire diagnostiek. Tussendoor hadden we ook genoeg tijd om een beetje van de “coleur locale” te genieten. Een beetje verwarrend is dat er 2 Congo’s zijn nl. de republiek Congo (voormalig Franse colonie)en de democratische republiek Congo (voormalig Belgische kolonie, en dat van dat democratische is natuurlijk een lichtelijk cynische grap) gescheiden door de rivier de Congo. Aan de ene kant van de rivier ligt Brazzaville (ongeveer 1,5 miljoen inwoners, RC) en aan de overkant Kinshasa (10 miljoen inwoners, DRC). Brazzaville bleek een aangename stad te zijn, die makkelijk te doorkruisen is met alom aanwezige taxi’s . De verkeersregels zijn zeer evolutionair verantwoord: des te groter het voertuig des te meer voorrang. Dus een vrachtwagen heeft voorrang boven een landcruiser die op zijn beurt weer voorrang heeft op een taxi die op zijn beurt weer erg zijn best doet om de aanwezige brommertjes en voetgangers te terroriseren. Dit gaat vanzelfsprekend gepaard met het veelvuldig gebruik van de claxon en het roepen van zoba! (idioot).

Ook het nachtleven van Brazzaville moest natuurlijk uitgechecked worden en dus op zaterdag in de Boom Boom Bar beland. Alwaar de plaatselijke schonen verleidelijk kijkend en aaahhh mon cheri kirrend (een beetje Serge Gainsbourgh met Je t'aime... moi non plus indachtig) klandizie aan het verwerven waren voor het oudste beroep ter wereld. Gelukkig was ik uitgerust met de magische “one ring to deflect them all” die begeleid met de toverspreuk “je suis marié” zorgde voor een relatief rustig barbezoek.
Uiteindelijk ook nog op een kortstondig veldbezoek geweest naar het Lefini Nationaal Park op ongeveer 200 km van Brazaville. Een uitgestrekt savanne hoogland begroeid met stukken jungle in de rivierdalen. In deze uitzonderlijk mooie omgeving verwachtte je eigenlijk op elk moment kudde’s met grote grazers tegen te komen, maar de relatieve nabijheid van de hoofdstad had er waarschijnlijk voor gezorgd dat de meeste van deze dieren op de houtskool grill zijn geëindigd. Het park fungeert momenteel ook als opvangcentrum en reservaat voor westelijke gorilla’s. De oorspronkelijke populatie van dit park is uitgeroeid gedurende de eerste helft van de 20e eeuw maar wordt nu gaandeweg weer bevolkt door geherintroduceerde gorilla’s uit opvangcentra.

De vervolgexpeditie voor komend najaar staat in de steigers. Maar daarover later meer.